Ekonometrik analiz, matematiksel ve istatistiksel metotların kullanılması ile karmaşık ekonomik ilişkilerin anlaşılmasını sağlar. Genellikle ekonomistler tarafından kullanılan bu analiz çeşidinde teorik ekonominin verilere yansıması baz alınarak teorilerin geçerliliği test edilir. Gelecekte gerçekleşebilecek ekonomik olaylar ve trendler hakkında tahminler yürütülebilir. Bunun dışında ekonomi politikalarının oluşturulması ve işletmelerde strateji belirlenmesinde ekonometrik analiz kullanılır.

Finans, mikroekonomi, makroekonomi gibi birçok alanda uygulanan ekonometrik analizde belirli bir hipotezi test etmek de amaçlanabilir. Bunun için öncelikle bir model kurulur ve veriler toplanır. Toplanan verilere göre istatistiksel yöntemlerle bu modelin parametreleri tahmin edilir ve güvenilirliği test edilir.  Tahmin ve test sonuçları karşılaştırılarak yorumlamalar yapılır. Ekonomi alanında nesnel kararlar alabilme adına ekonometrik analiz büyük önem taşır.

Ekonometrik Analiz Neden Yapılır?

Ekonometrik analiz temelde ekonomik ilişkileri anlamak, teorik bilgileri test etmek ve olası sonuçlarla ilgili tahminlerde bulunabilmek amacıyla yapılır. Bu analizden çeşitli faydalar sağlanabildiğinden kullanım kapsamına göre sebepler farklılık gösterebilir. Yürürlükte olan ekonomik politikaların etkilerini ölçebilmek ve hükümetler için karar alma süreçlerinde ekonomik bilgi birikimine katkı sağlamak için yapılabilir. Bir işletmede ekonomik belirsizlik durumlarında kar-zarar oranının nasıl değişiklik göstereceğini ölçerek risklerin yönetiminde kullanılabilir. Akademisyenler tarafından teorik bilgilerin geçerliliğini test etmek amacıyla kullanılabilir. Genelden özele birçok sebeple gerçekleştirilen ekonometrik analiz, bilimsel çözümler ışığında karar alma süreçlerini iyileştirir.

Ekonometrik Analiz Yöntemleri

Ekonometrik analizde kullanılan üç ana yöntem olan yatay kesit veri, zaman serisi ve panel veri analizleri şu şekilde açıklanabilir:

• Yatay Kesit Veri Analizi: Bu analizin başlıca özelliği belirli bir zaman dilimi içerisinde toplanan verilerden yola çıkılarak yapılmasıdır. Zaman içerisindeki değişiklik incelenmez. Aynı kısa süre içerisinde farklı birimlerden alınmış veriler kullanılır. Kullanım kapsamına bağlı olarak bu birimler değişiklik gösterebilir. Kimi zaman ülkeler kimi zaman hanelerden alınan veriler işlenerek değişkenlikler incelenir.
• Zaman Serisi Veri Analizi: Belirlenen bir zaman dilimi içerisinde aynı birimden toplanan veriler düzenli olarak kaydedilir. Kaydedilen verilerin gösterdiği düzensiz dalgalanmalar, döngüsel hareketler gibi tekrarlı veya öngörülemeyen eğilimlere göre gelecek zamandaki veriler hakkında tahminlerde bulunulabilir.
• Panel Veri Analizi: Yatay kesit ve zaman serisi veri analizlerini bir arada içeren bu analizde hem aynı birimden alınan farklı zamanlardaki hem de farklı birimlerden alınan aynı zaman dilimindeki veriler kullanılır. Daha kapsamlı analiz yapabilmede kullanılan bu metot karmaşık modeller için idealdir.

Ekonometrik Analiz Kullanım Alanları

Çeşitli amaçlarla uygulanabilen ve pratik kapsamı oldukça geniş olan ekonometrik analizin kullanım alanları şunlardır:

• Mikroekonomi: Tüketici tercihlerinin tahmin edilmesi, maliyet ve fiyatlandırma stratejilerinin belirlenmesi, pazar yapılarına göre rekabetin sonuçlarının incelenmesi gibi kullanım alanları bulunur.
• Makroekonomi: Merkez bankası para politikasının etkileri, gayrisafi yurt içi hasıla büyüme oranını etkileyen faktörlerin incelenmesi, gelecekteki enflasyon oranlarının tahmini gibi birçok kritik ekonomik konuda bilimsel verilerle öngörüde bulunma imkânı sunar.
• Uluslararası Ekonomi: Küreselleşme ve yabancı yatırımcı hareketlerinin etkilerinin incelenmesinde, ekonomik büyümeye katkısı ve sosyal etkilerinin tespitinde kullanılır.
• Finans: Faiz oranı, hisse senedi fiyatları ve döviz kurunda belirleyici olan faktörlerin tespiti ve bunların gelecek sayısal değerleri hakkında tahminlerde bulunulmasında kullanılır.
• Politika: Sağlıktan eğitime birçok alanda yapılan harcama ve belirlenen politikaların uzun vadede ekonomik etkilerinin nasıl olacağı hakkında tahminlerde bulunulabilir. Toplum sağlığı, gelir dağılımı gibi kavramları doğrudan etkileyen ekonomik faktörlerin tespitini sağlar.

Ekonometrik Analiz Programları Nelerdir?

Ekonometrik analiz kapsamında kullanılan çoğu program genel anlamda veri analizi ve modelleme ihtiyaçlarından doğmuştur. Kapsamları sadece ekonometrik analizden ibaret değildir. Yapılacak araştırmanın amacına uygunluğuna bakılarak farklı yazılımlar kullanılabilir. Ancak ekonometrik analiz özelinde yaygın olarak kullanılan yazılımlara EViews, Stata, MATLAB, R, Python ve Gretl örnek verilebilir.

Ekonometri’nin Yaygın Yöntemleri

• Regresyon Analizi: En yaygın kullanılan yöntemlerden biridir. Değişkenler arasındaki ilişkiyi modellemek için kullanılır. Basit doğrusal regresyon, çoklu doğrusal regresyon gibi türleri vardır.
• Zaman Serisi Analizi: Zaman içinde gözlemlenen verilerin analiz edilmesi ve gelecekteki değerlerin tahmin edilmesi amacıyla kullanılır. ARIMA, GARCH gibi modeller bu kategoriye girer.
• Panel Veri Analizi: Birden fazla kesit (örneğin, farklı ülkeler) ve zaman noktası üzerinde veri bulunan analizler için kullanılır. Sabit etkiler ve rassal etkiler modelleri yaygındır.
• Simültane Eşanlı Denklem Modelleri (SEM): Birden fazla denklem setinin birlikte çözülmesi gereken durumlar için kullanılır. Genellikle birden çok bağımlı değişkenin bulunduğu karmaşık sistemlerde kullanılır.

Ekonometri’nin Uygulama Alanları

• Makroekonomik Analiz: Ekonomik büyüme, enflasyon, işsizlik gibi makroekonomik değişkenlerin analizi.
• Finansal Ekonomi: Hisse senedi fiyatları, döviz kurları ve diğer finansal varlıkların fiyatlarının modellemesi ve tahmini.
• Mikroekonomi: Tüketici davranışları, firma davranışları ve pazar yapılarının analizi.
• Politika Analizi: Vergi politikaları, para politikaları ve diğer ekonomik politikaların etkilerinin değerlendirilmesi.

Özet

Ekonometri, ekonomik teorileri test etmek, ekonomik verileri analiz etmek ve gelecekteki ekonomik eğilimleri tahmin etmek için matematiksel ve istatistiksel yöntemlerin kullanıldığı önemli bir disiplinidir. Bu alandaki çalışmalar, ekonominin çeşitli alanlarında önemli kararların alınmasına katkıda bulunur.

Bilgi almak için aşağıdaki talep formunu doldurabilir, WhatsApp üzerinden yazabilir yada bizi arayabilirsiniz.Size destek olmaktan memnuniyet duyarız.